HISTORIA SZKOŁY W NOCKOWEJ
Początek szkolnictwa w Nockowej datuje się od momentu powstania szkół parafialnych. Źródła parafialne podają, że w 1595 r. w Nockowej funkcjonowała szkoła parafialna. Kierownikiem jej był Krzysztof z Opoczna, pobierający klerykaturę w wysokości 4 grzywien. Do parafii nockowskiej należały pobliskie wsie: Wiśniowa, Wiercany i Bystrzyca. W 1602 r. nowym kierownikiem tej szkoły był Jan Kleszcz, zaś budynek szkolny znajdował się w południowej stronie (w pobliżu domku wikarego).
Brak jest źródeł historycznych i dokumentów ukazujących historię szkoły w wieku XVII i XVIII. Według informacji najstarszych mieszkańców wsi na "Końcu Nockowej" przed 1898 r. istniała w wynajętym budynku szkoła wiejska, której kierownikiem w latach 1884 – 1898 był Jan Żmuda. Potwierdza to również Orzeczenie Rady Szkolnej Krajowej z 1884 r. w sprawie reorganizacji szkół, które mówi o jednoklasowej Szkole Ludowej Pospolitej w Nockowej.
W roku 1892 zaczęto w Nockowej budować szkołę, którą ukończono w 1898 r. Kierownikiem był wówczas Jan Niwa (od 1898 do 1907 roku). Budynek wspomnianej szkoły istnieje do dzisiaj. Po wybudowaniu nowej placówki w latach 60-tych XX wieku, przeznaczono go na Dom Nauczyciela.
Powstała w końcu XIX wieku szkoła była zaliczana jako jednoklasowa Szkoła Ludowa w ówczesnym powiecie ropczyckim. Kolejnymi nauczycielami w początkowym okresie jej istnienia byli Piotr Żmuda (kierownik w latach 1907 – 1914) oraz Maria Żmuda. Z zachowanego katalogu klasowego z roku szkolnego 1911/1912, I-klasowej Szkoły Ludowej w Nockowej stopnia III i IV, znajdującej się w okręgu szkolnym Ropczyce, Kraj Galicja dowiadujemy się, że na stanie majątku szkolnego były takie pomoce naukowe: obrazy dla szkoły i domu, wizerunek Pana Jezusa, mapy szkolne (Galicya, Monarchia, Europa), decymetr sześcienny, wagi, miary, obrazy biblijne, globus, mapy (Polski, Galicji), tablice do nauki oraz książki dla biednych dzieci. Natomiast w bibliotece znajdowały się następujące książki dla uczniów: „Z historii odkryć i wynalazków”, „W carskiej niewoli”, „Przyjaciele”, „Podróż do Trejstu”, „Dzieci polskie”, „Opowiadania i obrazki”, „Sztuka hodowania zwierząt” oraz kilka pozycji książek dla nauczycieli.
Świadectwo szkolne z 1913 roku
Źródła szkolne oraz świadectwa potwierdzają obecność w roku 1913 nauczyciela Jana Szczeklika, natomiast w roku następnym Jana Szczeklika, Pauliny Szczeklikowej i Tadeusza Nosalskiego. W obliczu narastającej biedy i widma głodu w wielu okolicach kraju Rada Szkolna Krajowa ogólnikiem z dnia 22.01.1914 r. poleciła Radom Szkolnym przeprowadzić akcję ratunkową na rzecz ubogiej dziatwy szkolnej.
W latach 1914 – 1926 w szkole uczyli Jan Szczeklik jako nauczyciel kierujący oraz jego żona Paulina. Od roku szkolnego 1926/1927 szkołę prowadziła Helena Szymaszek (kierownik do 1929r.), zaś do szkoły uczęszczało 185 uczniów. Była to już 3-klasowa szkoła o siedmiu oddziałach. Uczono: języka polskiego, rachunków, religii, historii, geografii, przyrody, śpiewu, robót ręcznych, gimnastyki. Pisania i rachunków uczono wykorzystując tabliczkę i rysik. W drugiej klasie obowiązywały zeszyty do języka polskiego i matematyki oraz elementarz. Uczniowie mieli kłopot z zaopatrzeniem się w książki (przyczyną była bieda). Pomocą służyła często emigracja amerykańska a także księża katecheci, którzy wypożyczali i sprzedawali książki oraz prowadzono na ten cel różne akcje charytatywne.
Z zachowanego protokołu z lat 1929 – 1935 dowiadujemy się, że istniała 4 klasowa szkoła o siedmiu oddziałach, której kierownikiem był Mikołaj Feszczak a ponadto uczyły 4 nauczycielki. Poza budynkiem szkolnym, w którym mieszkał kierownik i gdzie były 2 sale lekcyjne, korzystano również z izby wynajętej w budynku gminnym (znajdującym się na placu obecnego Domu Ludowego, będącego pod opieką Straży Pożarnej). W tym czasie szkoła była pod opieką samorządu gminnego, który jednak często odmawiał pieniędzy na pomoce i bieżące wydatki zawiązane z utrzymaniem szkoły.
Od roku szkolnego 1935/1936 do 1943/1944 kierownikiem szkoły był Kazimierz Klatka. W roku szkolnym 1944/1945 szkołą kierowała jego żona Dorota Klatka. W latach poprzedzających wybuch II wojny światowej w Nockowej funkcjonowała szkoła trzyklasowa (według źródeł z 1936r.), lekcję odbywały się w budynku szkolnym oraz w tzw. kancelarii gminnej (w oddzielnym budynku). Kierownik utrzymywał się z uposażenia, jakie otrzymywał oraz z gospodarstwa, w którym m. in. hodował parę koni, wykorzystywanych do prac polowych.
Oprócz wymienionych wcześniej kierowników szkoły (Jan Żmuda, Jan Niwa, Piotr Żmuda, Jan Szczeklik, Helena Szymaszek, Mikołaj Feszczak, Kazimierz Klatka) do 1939 roku nauczycielami byli: Maria Żmuda, Paulina Szczeklik, Tadeusz Nosalski, Elżbieta Miliszówna, Janina Matejowa, J. Kaliszówna, Dorota Kotówna, (?) Iwanowiczówna, T. Barański, (?) Zarydkiewiczówna, Olga Sidorowicz.
Z zachowanych pism Inspektora Szkolnego w Dębicy oraz informacji mieszkańców wsi dowiadujemy się, że szkoła funkcjonowała przez cały okres II wojny światowej. Germanizacja szkoły polskiej prowadzona była między innymi przez czasopismo „Ster”. Szkoły były surowo rozliczane z ilości prenumerowanej gazety, zwracającej przede wszystkim uwagę na sukcesy armii niemieckiej na Wschodzie oraz zniekształcającej historię Polski. Narastający terror okupacyjny jest wyraźnie widoczny w piśmie z dnia 16 kwietnia 1940 roku, w którym kategorycznie nakazuje się umieszczenie na szkołach napisu w dwóch językach – najpierw w języku niemieckim np.: „Ofentliche polnische Volksschule…”, a pod spodem w języku polskim „Publiczna Szkoła Podstawowa w …”. Ponadto zakazano używania podręcznika do nauczania religii pt. „Życie religijne” autorów Baranowski i Naryskiewicz. Natomiast przypomina się, że na każdy podręcznik używany w szkole musi mieć zezwolenie. Również dwujęzyczny napis dotyczył pieczęci, korespondencji służbowej i dokumentacji szkoły.
Świadectwo szkolne z 1944 roku
W czasie okupacji arkusze szkolne w roku szkolnym 1942/1943 oraz 1943/1944 miały napisy dwujęzyczne. Z dokumentacji pedagogicznej wynika, że od 1939 roku znacznie spada liczba dzieci uczęszczających do szkoły. Na pewno składało się na to wiele przyczyn: wojna, bieda, ciężka zima w 1940 roku i epidemia tyfusu w 1941 roku. Zostało to odnotowane w Księdze ocen: „…z rozporządzenia władz nie było nauki z powodu epidemii tyfusu w II i III okresie”. Dla przykładu w roku szkolnym 1942/1943, m. in. z wyżej wymienionych przyczyn, ruch uczniów i wyniki klasyfikacji przedstawiały się następująco:
| KLASA | ZAPISANYCH W DNIU 21.06 | PRZESZŁO DO NASTĘPNEJ KLASY | POZOSTAŁO W TEJ SAMEJ KLASIE |
|---|---|---|---|
| I | 62 | 36 | 26 |
| II | 58 | 45 | 13 |
| III | 46 | 36 | 10 |
| IV | 28 | 18 | 10 |
| V | 21 | 17 | 4 |
| VI | 17 | 12 | 0 |
Rok szkolny 1944/1945. Klasa VI i VII (3 maja 1945 roku)
Od września 1945 roku do czerwca 1954 roku szkołą kierował Mieczysław Sidorowicz, który uczył w szkole w okresie wojny wraz z żoną Olgą (w czasie okupacji nauczycielem był również Stanisław Berger, zmarły w 1944 roku i pochowany na miejscowym cmentarzu).
W okresie II wojny światowej w Szkole Podstawowej w Nockowej, w latach 1939 - 1946 pracowała również Teofila Karpierz, z domu Brunowska. Urodzona w 1910 roku, przed przybyciem do Nockowej związana była, w latach 1937 - 1939, ze Szkołą Podstawową w Broniszowie, gdzie pracowała ponownie od 1947 do 1975 roku, pełniąc przez wiele lat funkcję kierownika szkoły. Zmarła w 1985 roku.
Po wyzwoleniu placówka w Nockowej była szkołą powszechną podległą Inspektorowi w Dębicy. Nie mało było w tym czasie problemów, z jakimi trzeba było uporać się po wojnie. W protokole Rady Pedagogicznej z dnia 14.12.1946 roku czytamy:
„W klasie VII praca utrudniona, bo specjalnie na tych uczniach odbiła się wojna. W klasyfikacji przez 2 lata kierowano się względami, co ujemnie odbiło się na wiadomościach uczniów […]. Klasa III przekracza siły i umiejętności nauczyciela bo liczy aż 60 uczniów, gdyż dzieci pilne i posiadają podręczniki”.
Wiele miejsca poświęca się w tych protokołach skutkom wojny i sposobem ich przezwyciężania. Pracowali wtedy w Nockowej następujący nauczyciele: Olga Sidorowicz, Józefa Kozak, Maria Furman i Kazimierz Chendyński. Organizacja życia szkoły była oparta na „Statucie publicznych szkół siedmioklasowych” Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z 1933 roku.
Początkowo nauczyciele czują się w swej pracy osamotnieni. W protokole Rady Pedagogicznej z dnia 23 czerwca 1947 roku padają gorzkie słowa:
„Środowisko zajmuje dość bierne stanowisko względem wychowania dzieci, a niekiedy nawet deprawuje je. Nauczyciel zdany jest na własne siły w prowadzeniu dzieci”.
Ponadto od 1948 roku szkoły stają się miejscami wielu akcji, zbiera się składki na odbudowę Warszawy, obchodzi się już 1 Maja jako Święto Pracy, pobiera się opłaty za wypożyczenie książek, by zakupić w ten sposób nowe.
W roku szkolnym 1946/1947 zainaugurowana została szkoła siedmioklasowa. Przeprowadzono tym czasie gruntowny remont obiektu, w który najbardziej zaangażowali się ówczesny kierownik Mieczysław Sidorowicz oraz sołtys Nockowej Stanisław Grobelny.
Świadectwo szkolne z 1946 roku
Okres powojenny to czas silnej sowietyzacji Polski, który nie oszczędził również oświaty. W 1949 roku pojawia się nowa impreza – poranek Szopenowski ku czci Lenina. Ponadto wprowadzono przedmiot wiedza o Polsce i świecie współczesnym a także elementy teorii naukowej Marksa i Engelsa i przyjaźń polsko – radziecką. Działają również organizacje uczniowskie: ZHP, SKO i inne. Nasza narodowe święto zostaje przeniesione z 11 listopada na 22 lipca. W 1961 roku dochodzi do wyeliminowania nauczania religii ze szkół i zdjęcia krzyży w klasach. Pojawiają się portrety Gomułki i Cyrankiewicza, a w sposób szczególny czci się rocznicę wybuchu rewolucji październikowej. Te wszystkie procesy musieli jakoś przeżyć kolejni kierownicy szkoły oraz nauczyciele w niej pracujący.
Budynek dawnej szkoły w Nockowej
Od września 1954 roku do roku szkolnego 1971/1972 szkołą kierowała Józefa Pazdan, znana i mile wspominana przez starszych mieszkańców Nockowej.
W 1958 roku Szkoła Podstawowa w Nockowej otrzymała imię Bohaterów Walk Chłopskich. Miało to miejsce podczas uroczystościz okazji 25. Rocznicy tragicznych wydarzeń z 1933 roku. Odsłonięty został również pomnik upamiętniający dziewięciu uczestników Walk Chłopskich, którzy ponieśli wówczas śmierć.
W okresie zimowym 1959 roku w Nockowej rozpoczął działalność Uniwersytet Powszechny, w którym zdobywano wiedzę dotyczącą wiedzy ogólnokształcącej, historii Polski, geografii, zagadnień z literatury polskiej oraz zootechniki, agrotechniki, budownictwa wiejskiego czy weterynarii. W 1962 roku zaczęło działać ognisko przedszkolne dla dzieci sześcioletnich (zajęcia odbywały się dwa razy w tygodniu).
Pierwsza w historii szkoły w Nockowej wycieczka w Tatry (wrzesień 1962 lub 1963 roku). Na zdjęciu Irena Prokop i Krystyna Gwiżdż.
Na pewno w okresie powojennym najważniejszym przedsięwzięciem była budowa nowego obiektu szkolnego. 12 stycznia 1959 roku wybrano Komitet Budowy Szkoły w Nockowej w składzie:
Ignacy Szeliga – przewodniczący
Bronisław Grobelny – zastępca
przewodniczącego
Bronisław Żuczek – skarbnik
oraz 8 innych członków
Szkoła oddana została do użytkuw 1968 roku. Wiele prac porządkowych wykonali uczniowie pod nadzorem Józefa Zająca, wówczas młodego nauczyciela. Potrafił on zachęcić starszych chłopców do pracy i umiał bardzo dobrze zorganizować i sfinalizować. Ponadto (oprócz wspomnianych Józefy Pazdan i Józefa Zająca) w latach 60-tych XX wieku w szkole pracowali: B. Wszołek, Krystyna Gwiżdż, Irena Prokop, Genowefa Pazdan, J. Kaczor.
Zakończenie roku szkolnego 1966/1967 (pierwszy rok 8 klasy).
Siedzą od lewej: Józefa Pazdan (Kierownik Szkoły), Alina Ignas - Ochał, Genowefa Pazdan - Zając, Cecylia Sroka - Toton, Krystyna Gwiżdż.
Następnym ważnym obiektem, którego budowę zakończono w 1972 roku była kotłownia. Wybudowanie kotłowni podniosło standard budynku.
Od września 1972 roku do czerwca 1983 roku szkołą kierował (wówczas używano już nazwy dyrektor szkoły) Józef Zając (pełniący wcześniej kilka razy w zastępstwie Józefy Pazdan służbowe obowiązki kierownika szkoły), również znany, ceniony i dobrze wspominany przez ówczesnych rodziców nauczyciel. W tym czasie (od 1 września 1973 roku) szkoła w Nockowej stała się częścią Zbiorczej Szkoły Gminnej w Iwierzycach. Jej pierwszym kierownikiem została Józefa Pazdan i pełniła tę funkcję w roku szkolnym 1973/1974. Taka struktura szkolna w Gminie Iwierzyce funkcjonuje przez następne 10 lat do 1984 roku, kiedy to ponownie wracają jednostkowe placówki oświatowe.
Od lewej stoją: Stanisława Kolbusz, Józefa Pazdan (Kierownik Szkoły), Józef Zając, Genowefa Pazdan - Zając, Alina Ignas - Ochał.
Wycieczka do Zakopanego (1989r.). W centrum od lewej Maria Dzik, Józefa Worek, Danuta Tobiasz - Filipek.
Wizytacja Biskupa Kazimierza Górnego (1993r.). Siedzą od lewej: Józef Wiater (Dyrektor Szkoły), ks. Stanisław Zych (obok niego stoi Stanisław Sroka), ks. Biskup Kazimierz Górny, Helena Wiesnowska (na jej kolanach Iwona Borek), Maria Dzik (na jej kolanach Paweł Dziedzic), Alicja Cisek. Stoją od lewej: Grzegorz Drozd, Zofia Mazur, Stefania Zając, Stefania Krawczyk, Helena Pondo, Danuta Tobiasz - Filipek, Urszula Wiech, Alicja Cieślik, Halina Ostrowska, Krzysztof Walczyk, Józefa Worek, ks. Wiesław Papuga.
Od lewej: Danuta Filipek, Helena Wiesnowska, Alicja Cieślik, ks. Wiesław Papuga, Urszula Wiech, Alicja Cisek, Agnieszka Koza, Helena Pondo, Maria Dzik, Józef Wiater (Dyrektor Szkoły), Lilia Iszczenko, Halina Ostrowska, Stefania Krawczyk.
W latach 80-tych XX wieku kolejnymi dyrektorami szkoły w Nockowej byli: Józefa Worek (1983 – 1985), Alicja Cieślik (1985 – 1987), oraz Helena Wiesnowska (1987 – 1988). W 1988 roku dyrektorem szkoły został Józef Wiater.
Kolejnym ważnym zadaniem przed kierownictwem szkoły było wybudowanie Sali gimnastycznej. 28 kwietnia 1992 roku powołany został Społeczny Komitet Rozbudowy Szkoły w Nockowej w następującym składzie:
Marian Jaworski – przewodniczący
Hieronim Szeliga – zastępca przewodniczącego
Jan Jaroch – zastępca przewodniczącego
Józef Pazdan – skarbnik
Zofia Filipek – sekretarz
oraz członkowie: Tadeusz Szydłowski, Jan Szczepanowski, Stanisław Grobelny, Marian Ciebiera, Bożena Szczepanik, Stanisława Malak i wybrani w rok później Wiesław Borek i Wiesław Jędrych.
Uroczyste otwarcie Sali gimnastycznej miało miejsce w roku 1996. Była to w tamtym okresie największa hala sportowa na terenie Gminy Iwierzyce, dlatego przez następne lata odbywała się tu większość gminnych zawodów sportowych oraz część powiatowych.
Grono Pedagogiczne (2003r.). Siedzą od lewej: Maria Filipek, Halina Ostrowska, Józef Wiater (Dyrektor Szkoły), Izabela Kubacka, Katarzyna Łagowska - Skiba. Stoją od lewej: Paweł Bartusik, Helena Pondo, Stefania Krawczyk, Danuta Filipek, Helena Wiesnowska, Grzegorz Drozd, Urszula Wiech.
Kolejne lata to m. in. reforma oświaty, która w roku 1999 wprowadza gimnazja. W Nockowej zaczyna funkcjonować Zespół Szkół, w którego skład wchodzi sześcioklasowa szkoła podstawowa oraz trzyletnie gimnazjum. Taka sytuacja panuje do roku 2004, kiedy to oddany do użytku zostaje budynek Gimnazjum w Iwierzycach. Placówka w Nockowej staje się od tego momentu sześcioklasową szkołą podstawową.
Wyjątkowe wydarzenie w dziejach szkoły miało miejsce w 2008 roku. Wielomiesięczne przygotowania poprzedziły uroczystość nadania szkole Sztandaru. 18 maja 2008 roku podczas mszy świętej w kościele parafialnym w Nockowej ks. Infułat Wiesław Szurek dokonał poświęcenia Sztandaru, który następnie został przez przedstawicieli rodziców przekazany uczniom. Tego dnia obchodzono również Wojewódzkie Święto Ludowe oraz 75. Rocznicę Walk Chłopskich, co jeszcze bardziej przyczyniło się do doniosłości nadania szkole Sztandaru.
Nadanie Sztandaru Szkole Podstawowej w Nockowej (18 maja 2008 roku). Uczniowie od lewej: Lidia Pazdan, Grzegorz Filipek, Marzena Siewierska.
W 2008 roku doszło również do zmiany na stanowisku dyrektora szkoły. Po 20 latach pełnienia tej funkcji na emeryturę przeszedł Józef Wiater. Jego następcą została Urszula Wiech, która pełniła obowiązki dyrektora w roku szkolnym 2008/2009 a od września 2009 roku dyrektorem Szkoły Podstawowej w Nockowej została Izabela Kubacka.
Grono Pedagogiczne (2009r.). Od lewej: Danuta Filipek, Gabriela Wojnowska - Wszołek, Alicja Cisek, Sabina Kisiel, Izabela Kubacka (Dyrektor Szkoły), Bogumiła Grobelna, Urszula Wiech, Paweł Bartusik, Helena Wiesnowska, Halina Ostrowska.
Ostanie lata to ciągły rozwój szkoły, którego celem jest poprawa bazy dydaktyczno – naukowej, odnawiane są zarówno klasopracownie jak i korytarze szkolne. W wyniku inwestycji funkcjonuje pracownia komputerowa, sale lekcyjne wyposażane są w nowoczesną technologię (m. in. tablice interaktywne, projektory i ekrany). Sprawia to, że nauka staje się bardziej przystępna dla uczniów, którzy mogą rozwijać swoje zainteresowania i zdobywać wiedzę, którą skutecznie wykorzystają na kolejnych szczeblach edukacyjnych.
Comments are closed.